“Yes! Dit is het!”, is het eerste wat ik dacht. Toen ik opeens een bericht zag over Theorie U. Al googelend las ik over theorie U. En zag ik opeens zo maar de verbinding tussen bezieling, leiderschap en waarderend begeleiden. Voor meer veiligheid, verbinding en vertrouwen. De onderwerpen die de afgelopen maanden op mijn pad zijn gekomen. En ergens was ik op zoek naar verbinding. Want dat wil ik zo graag. En dit is het dus! Eureka!
september: maand van verwondering
De afgelopen maanden ben ik vanuit verwondering gestart met dit blog. Ik heb me voorgenomen om alles wat in mij opkomt te gebruiken als blog materiaal. Dat betekende dat ik me in september vooral richtte op verwondering. Wat is nou eigenlijk verwondering, en waar dient het toe? Spelen en kijken als een kind kwam er in mij op. En ja, daar was ik voor mezelf ook achter gekomen. (Lees hier meer over verwondering).
oktober: maand van waardering
In oktober ging ik aan de slag met waarderend onderzoek. Een filosofie die mij echt aangreep. Positief. Waarbij ook de dingen die misgaan aan bod komen. Een mooi uitgangspunt om te kijken naar dat waar we energie van krijgen. Dat waar we meer van willen. (Lees hier meer over waarderend begeleiden)
november: maand van werkgeluk en leiderschap
En in november was ik vooral gegrepen door werkgeluk en leiderschap. Werkgeluk als veranderthema. Voor meer energie. En motivatie. Zelf heb ik wekelijks een werkgeluk momentje met mijn team ingezet. Om
stil te staan. Om verhalen te delen. Om verbinding met elkaar aan te gaan. Om te checken hoe het met de ander is, en hoe het echt met de ander is. (Lees hier meer over wergeluk en leiderschap)
de rode draad
En nu? Nu was ik op zoek naar mijn eigen rode draad. Hoe rijg ik alles wat op mijn pad kom aan elkaar? Hoe maak ik hier chocola van? Zodat ik anderen daarmee kan inspireren en wellicht helpen? En zoals dat de hele afgelopen 4 maanden gebeurde, kwam dat dus vanzelf. Opeens. Theorie U.
theorie U: over U
En het leuke is dat in Theorie U, de letter U zit. U dus. Het gaat over mensen. Over verbinding in uzelf. Over verbinding met uw collega’s of samenwerkingspartners. Met uw organisatie. En met de maatschappij. En de U is het teken voor een proces. De U-vorm.
Theorie U is ontwikkeld door Otto Scharmer van MIT. En is een veranderingsmodel voor de huidige tijd. Theorie U is een reactie op de gevolgen in deze tijd. De gevolgen van ons handelen voor het klimaat. De gevolgen van onze economische systemen op de scheiding tussen arm en rijk. De gevolgen van ons handelen op vervuiling van de aarde. De gevolgen van de prestatiegerichte cultuur op de gezondheid van mensen (burn-out is beroepsziekte nummer 1).
de u voor veiligheid
En zou het dan ook toegepast kunnen worden op veiligheid? Hebben we daar ook te maken met dualiteit?
Ja, dat denk ik wel. Want wat doet u bij een probleem of een veiligheidsvraagstuk? Bekijken we wat de vraag is, of grijpen we meteen naar voor ons best bekende oplossingen?
In veiligheidsland zie ik dat soms gebeuren. Onze veiligheidskundigen zijn actie-gerichte doeners. Echt een kwaliteit. Daar waar een brandje is moet die geblust worden. En snel, anders vallen er slachtoffers. Daar hou ik ook van eerlijk gezegd. Resultaat. Maar in sommige gevallen werkt deze aanpak niet (voldoende). Doen we wellicht de dingen die helemaal niet werken. Denk maar eens aan de discussie over de Laatste Minuut Risico Analyse. En over de regelzucht die we vaak ervaren. Misschien nemen we dan wel, vaker dan we denken, de korte
bocht.
De u-bocht
De U-bocht stelt een andere aanpak voor. Een aanpak die start bij het vraagstuk dat om verandering vraagt. Dan komt de fase waarin met open blik bekeken wordt (waargenomen wordt) wat er in de huidige situatie is. Loskomen van de patronen uit het verleden. Dus niet even snel een nieuwe regel invoeren. Maar kijken wat er is, hoe het er nu uitziet. Nieuwsgierig en verwonderend. En je stelt je oordeel over de huidige situatie uit.
Daarna volgt het voeling krijgen met het veld. de ander en het contact krijgen met je eigen diepste wijsheid (jouw bezieling). Van daaruit laat je nieuwe oplossingen opkomen, uitkristalliseren. Hier neem je dus ook de tijd voor. En tot slot komt de fase waarin je al experimenterend de oplossing uit gaat testen. En verkennen of het werkt.
En hoe doe je dat dan? Hierbij 3 tips die je een beetje richting geven.
tip 1 luisteren naar elkaar, maar dan ook echt
Deze filosofie pas je niet zo maar even toe. Het vergt ook luisteren. Een andere manier van naar elkaar luisteren. Niet even op een achternamiddag snel alles uitdenken. De tijd nemen om echt te luisteren. En op zoek te gaan naar afwijkingen. Afwijkingen van wat jij verwacht. Te proberen om door de ogen van de ander de situatie te bekijken. En ook het talent om toekomstig nieuw gedrag te kunnenzien in de ander. Zodat je de ander kan helpen om die kant op te bewegen.
Zo heb ik een collega wel eens horen zeggen dat uit een ongevalsonderzoek bleek dat er een nieuwe procedure gemaakt moest worden, omdat medewerkers het risico van hetwerk niet zagen. Terwijl bij echt doorvragen en luisteren bij de medewerkers, de medewerkers zelf tot een andere oplossing kwamen, namelijk het werk in 2-tallen doen. Een andere oplossing. Maar wel een oplossing waarbij de essentie van de U is toegepast. En dat vergt dus luisteren en je eigen oordeel uit te stellen. Met aandacht. Oprechte aandacht. En het allerbelangrijkste, er is verbinding. De medewerkers hebben hun eigen wijsheid aangeboord. En daarmee creëer je al een nieuwe toekomst.
tip 2 verzamel moed en toon lef om het eens anders te doen
En het vergt ook moed. Want er liggen 3 gevaren op de loer:
Oordelen: Iedereen kent het. Oordelen. Vanuit oordelen kijk je beperkt. Je bekijkt alles met de bril van dat wat je eigenlijk wil zien, vanuit jouw oordeel. Het vergt moed om je oordelen uit te stellen. Het stellen van vragen en proberen echt te begrijpen wat de ander zegt hoort hierbij. Daarbij gaat het niet over goed of fout.
Cynisme: Dat lukt tocht niet. We hebben dat al eens eerder geprobeerd. Zeker weer een cursus gedaan? Tegenwerpingen, blokkades die vernieuwing in de weg zitten. Vaak vanuit oude patronen, eerdere ervaringen. Wees je bewust van deze patronen. En de pijn die daaronder zit. Benoem dat ook in een gesprek.
Angst: En vanuit de oude patronen ontstaat ook angst. “Ik heb dat al eens eerder meegemaakt en dat wil ik echt niet meer.” Maar angst zorgt ook voor controle. En met controle beperk je dat wat je kan zien en doen. Dit vergt moed. Moed om deze angst te verminderen.
tip 3 kijk naar je eigen leiderschap: van egosysteem naar ecosysteem
"Van egosysteem naar ecosysteem", aldus Otto Scharmer. Voor het in praktijk brengen van theorie U is een nieuw soort leiderschap nodig. Niet alleen voor leidinggevenden, maar voor iedereen die zelf invloed wil uitoefenen op de wereld waarin hij/zij leeft (lees ook blog ‘het moet van boven komen’). En daarvoor is het nodig om goed tot je eigen kern te komen, hoe wil jij bijdragen aan een betere wereld? (zie ook blog over bezieling).
Bij deze raad ik alvast de volgende presentatie aan, waarbij Otto Scharmer ingaat op theorie U en het belang van luisteren voor leiderschap.
Neemt u regelmatig de U-bocht of gaat u (te) kort door de bocht? Laat het me weten, dan inspireert u mij en anderen weer.
Inspiratiebronnen voor dit blog:
Een mooie website met vertaling van documenten van Otto Sharmer en tools om praktisch met Theorie U aan de slag te gaan: https://ruimtevoorhelden.nl/wijsheid/praktische-tools-van-theorie-u/
De website van Otto Scharmer van MIT: https://www.presencing.org/aboutus/theory-u
Otto Scharmer over 4 niveaus van luisteren: https://youtu.be/eLfXpRkVZaI
De afbeelding van theorie U is te vinden op www.visualsinprogress.com
De afbeelding van de 2 gezichten is via Pixabay.com