Hoe waardeer je sterke kanten in jouw team? 4 werkvormen

14 jaar geleden. Knikkende knieën. We liepen met z’n 4-en het zaaltje in. Samen met de facilitator was het nu het uur U. Althans zo voelde het voor mij.  Vandaag zouden we de post openen. De beeldbeschrijvingen die collega’s van ons hadden gemaakt. Van een collega waar je veel mee samenwerkt, van iemand die meer op afstand staat, en van iemand waarmee je de samenwerking soms als moeilijk ervaart. 

En toen was ik aan de beurt. De facilitator ging voorlezen en liet de beelden, echte kunstwerken, zien. Is dit voor mij en gaat dit over mij? Echt? Het waren allemaal zulke mooie verhalen. Verhalen over wat de anderen als mijn kwaliteiten zagen. Waarvan ik me totaal niet bewust was. Wow. En ik dacht vooral dat ik te horen zou krijgen wat mijn valkuilen waren. 

Zo heb ik in één middag veel geleerd. Geleerd over mijn kwaliteiten. Die voor mij normaal waren. Ik dacht dat iedereen dat wel kon. Ik keek veel naar anderen en zag kwaliteiten die ik niet had. Ik dacht ook echt dat ik al die kwaliteiten moest gaan ontwikkelen. Mede gestuurd door de competentieprofielen die er destijds waren. 

Wil je doorgroeien? Dan andere kwaliteiten was het devies. En ik leerde over mezelf. Hoe ik over mezelf dacht. Onzeker, en ietwat negatief. Ook leerde ik mijn weerstand herkennen. Maar ja, dat was niet meteen opgelost (zie ook eerder blog over weerstand). Kortom, dit was mijn eerste ontmoeting met persoonlijke ontwikkeling. Met het waarderen van jezelf, en je kwaliteiten. En daarin rust vinden. 

En wat leverde het mij op? Dat ik veel energieker aan het werk ging. Ik kon opeens gaan genieten van die momenten waar ik goed in was. Dat ik in een overleg opeens doorhad hoe ik mensen mee kon nemen in mijn enthousiasme. Dat ik doorhad dat anderen hard moesten rennen om op mijn sneltrein in te stappen. Dat ik zag hoe ik mensen aan elkaar kon verbinden en dat ze dat enorm waardeerden. Het gaf mij een enorm gevoel van voldoening, dat had ik daarvoor niet had. En het gaf mij het gevoel dat ik echt iets kon betekenen. 

En deze ervaring, dat is de reden waarom ik ‘waarderen van sterke kanten’ een essentieel onderdeel vind van een succesvol team. 

Dit blog is onderdeel van de blogreeks “Hoe zorg jij voor een succesvol team?” Geïnspireerd op een vraag van een collega ging ik stil staan. Reflectie. Zelfbeschouwing. Hoe doe ik dat nu eigenlijk in mijn team? Wat vind ik belangrijk in een team? En wat gaat er goed? En hoe kan het beter? Deze vragen die als vanzelf oppoppen ga ik de komende weken proberen te beantwoorden. In een blogreeks over het creëren van een succesvol team. Gebaseerd op mijn ervaringen.  

• Over het faciliteren van een teambijeenkomst schreef ik mijn eerste blog in deze reeks: https://www.violaverwondert.nl/4-kernvragen-succesvolle-teambijeenkomst/
• En over wat een team succesvol maakt schreef ik mijn tweede blog: https://www.violaverwondert.nl/2021/02/02/wat-maakt-een-team-succesvol-6-factoren/

Deze week staat het waarderen van sterke kanten en kwaliteiten centraal. Uitgangspunt 1 van een succesvol team.  

Zoals ik zelf heb ervaren levert het waarderen en benutten van sterke kanten en kwaliteiten heel veel op. Maar goed, dat is mijn ervaring. Gelukkig staat mijn ervaring niet op zichzelf. Wellicht herkent u het ook in uw werk. Of heeft u weleens zo’n ’verlichte’ collega voorbij zien lopen. Of heeft u gemerkt dat een collega u opeens andere vragen ging stellen. Meer geïnteresseerd werd in u. Kans is groot dat die collega ook een inzicht heeft gehad. 

En uit de literatuur blijkt dat dit een heel normaal effect is. Ryan en Deci hebben in de jaren ’80 de ‘self-determination theorie’ opgezet en onderbouwd. De theorie gaat er vanuit dat we vooral de dingen doen die we doen, als we zelf bepalen (self-determine) wat onze doelen zijn en hoe we van betekenis kunnen zijn (lees ook het eerder verschenen blog over betekenisvol werk). 

Daarbij gaat de theorie ervanuit dat de mens 3 psychologische basisbehoeften heeft: autonomie, verbinding en competentie.  Als aan deze basisbehoeften wordt voldaan, zijn we gemotiveerd. En dan ook nog eens intrinsiek. Dus vanuit onszelf. En dat is belangrijk. Want we weten allemaal dat straffen en belonen (extrinsiek motiveren) wel werkt, maar vaak voor de korte termijn. En dan haken we na verloop van tijd ook af. 

Autonomie

Door Deci en Ryan wordt autonomie omschreven als de keuzevrijheid in het handelen. We voelen ons autonoom als we zelf de manier waarop we ons werk doen kunnen kiezen. Als we ruimte hebben om naar eigen inzicht het werk te plannen en uit te voeren. In het werken in teams is het daarbij belangrijk om als ‘leider’ uit te gaan van de sterke kanten van de teamleden. En dat de teamleden samen bepalen hoe ze het werk gaan uitvoeren. 

Verbinding

Verbondenheid is een belangrijke behoefte van iedereen. We willen graag verbinding met anderen ervaren. Maar ook de verbinding met het hogere doel. De purpose, of van betekenis zijn (lees bijvoorbeeld het blog over het morele kompas). Soms in de waan van de dag raken we die verbinding wel eens kwijt. Of legt niemand daar de nadruk op. Belangrijk is dan om mensen daar weer mee te verbinden (lees ook blog over de bekellende regelfabriek). “Waar doen we het voor?”, is een vraag die we vaak vergeten, maar wekelijks gesteld mag worden. En dat kan je dus prima in je team doen. 

Competentie

En tot slot is competentie van belang. Ergens goed in zijn en jezelf ontwikkelen is een belangrijke behoefte. En ook het gevoel hebben dat je iets kan is van belang. 

Zo ook in mijn voorbeeld. Ik werd me bewust van mijn kwaliteiten. En doordat ik me daar bewust van werd ging ik beter functioneren. Legde ik de lat voor andere kwaliteiten wat lager voor mezelf. En ging ik meer genieten. 

Maar ondanks dat dit dus bekend is zie ik in (kennisintensieve) organisaties vaak dat aandacht voor sterke kanten of kwaliteiten alleen voorbehouden is aan functioneringsgesprekken. Of aan leidinggevenden. Maar waarom alleen daar? Zou het niet veel mooier zijn als we in (project)teams veel meer aandacht voor elkaars kwaliteiten zouden hebben. Zodat iedereen elke dag zijn kwaliteiten in kan zetten en zich betekenisvol voelt? Aan de slag dus met kwaliteiten en sterke kanten in jouw team!

Om inzicht te krijgen in je sterke kanten zijn er veel mogelijkheden. In dit blog bespreek ik een paar mogelijkheden, die je vooral in teamverband in kan zetten. En waar ik goede ervaringen mee heb. Schroom niet om te gaan googlen, en kijk welke aanpak of methode het beste bij jou past!

1. Belbin teamrollen

De teamrollen van Belbin geven inzicht in welk gedrag teamleden laten zien in samenwerking met elkaar. Het leuke van de teamrollen is dat iedereen zichzelf kan herkennen in de verschillende rollen. En daarbij zijn kwaliteiten ziet, maar ook de valkuilen als het doorschiet. Voor het inzichtelijk krijgen welke rol op jou als eerste aanleg van toepassing is, zijn er vragenlijsten in omloop. Die kan je voor jezelf invullen. Let wel, gegeven het team kan jij een andere teamrol voorop stellen. Het is niet zo dat je in alle teams altijd dezelfde rol vervult. Maar er zijn wel voorkeursrollen.  En voor degene die een team samenstelt, het is handig als je alle teamrollen vervuld hebt.

Want stel je voor als je geen doener in je team hebt, dan weet je zeker dat het project vooral blijft hangen in strategische discussies. Maar wat als je geen denker hebt, dan is de kans groot dat je vooral veel oplossingen bedenkt zonder te weten voor welk probleem. En als je geen willer hebt, dan worden er geen knopen doorgehakt. Tot slot als er geen voeler is, dan zal er veel aandacht voor presteren zijn maar weinig voor sfeer en valt je team wellicht uit elkaar. 

Zelf heb ik de Belbin rollen ingezet in een nieuwe afdeling. Vooraf vroegen we iedereen de vragenlijst in te vullen. In de bijeenkomst hadden we de verschillende rollen in een cirkel op de grond getekend. Iedereen ging op de positie staan van zijn eerste teamrol. En hebben we gevraagd hoe en wat zij herkenden in zichzelf bij deze teamrol. Daarna gooiden we een bal over naar elkaar en vertelden we elkaar waar je me echt voor kan vragen (het talent bij deze rol). En in de 2^e ronde waar je me echt niet voor kan vragen (de valkuil van deze rol). 

Zo leerden we elkaar beter kennen, maar ook wisten we ook meteen wat ieders talent was. Zodat we in de projectteams ook elke keer het rondje van de rollen kort langs gingen. En daarbij iedereen in staat stelden om te kijken of alle rollen goed aanwezig waren of dat we nog iemand misten. 

Meer uitleg over de Belbin teamrollen en een vragenlijst is te vinden op https://werkenmetteamrollen.nl/uitleg-teamrollen/ 

En als u wilt weten wat mijn teamrol momenteel is? 24% brononderzoeker (de netwerker), 19% groepswerker (sociale antenne van het team) en 14% voorzitter (coördinerend). En dat is grappig, want als programmamanager zou je wellicht verwachten dat de voorzitter bij mij vooral hoog zou scoren. Zelf heb ik hier onbewust al rekening mee gehouden. Mijn functie vul ik zo in dat ik vooral de brononderzoeker in mij een grote plek geef. De coördinerende rol deel ik met 4 projectleiders in mijn team. Zo kan je dus afspraken maken om ieders kwaliteiten goed in te zetten.

2. Kwaliteitenspel

Het kwaliteitenspel is een spel dat je in je team kan uitvoeren. Het is een spel dat is gebaseerd op de kwaliteiten en op de valkuilen (de overtreffende trap van je kwaliteit).  Bijvoorbeeld:

Kwaliteit: eerlijkheid        à Valkuil: botheid

Kwaliteit: enthousiasme à Valkuil: impulsiviteit

Kwaliteit: nauwkeurig     à Valkuil: perfectionisme

Dit zijn slechts een paar voorbeelden. Voor elke kwaliteit kunnen ook andere valkuilen een rol spelen. Het leuke aan het spel is dat je dit prima in je team kan spelen. Het spel bestaat uit kaartjes met aan de ene kant een kwaliteit en aan de andere kant een valkuil.

Je kan het spel voor jezelf spelen. Door bijvoorbeeld kaarten te kijken en of het op jouw van toepassing is, of dat je bijvoorbeeld een valkuil herkent. Vaak is dat laatste bijna makkelijker dan direct de kwaliteit benoemen. Maar je kan dit ook teams doen. Dan laat je de teamleden elk een kaartje pakken en bekijken voor welk teamlid dit het meeste van toepassing is. Je laat iedereen dan kort toelichten waarom je deze kwaliteit bij dit teamlid ziet. Het teamlid mag het kaartje accepteren, maar ook doorgeven aan een ander teamlid. Dit kan je net zo lang doen tot iedereen een aantal kaartjes heeft. En dan bijvoorbeeld de individuele teamleden laten reflecteren op de kwaliteiten en de valkuilen.

Meer lezen over het kwaliteitenspel kan hier: https://www.kwaliteitenspel.nl/nl/kaartspellen/nederlandstalig/kwaliteitenspel 

3. Sterke kanten benadering: 24 sterke kanten

Sterke kanten zijn jouw positieve karaktereigenschappen die impact hebben op hoe je denkt, voelt en je gedraagt. Inmiddels is uit onderzoek ook bekend dat ieder mens 24 sterke kanten heeft. Alleen dat de een bij jou meer is ontwikkeld dan de ander. Gemiddeld genomen zijn er 5-7 sterke kanten die echt bij jou horen. En de andere kwaliteiten kan je ook inzetten, maar dat kost meer energie.

Zelf weten welke van de 24 sterke kanten vooral bij jou actief zijn? Hier is een gratis test in te vullen: https://www.viacharacter.org/survey/account/register

Er bestaat ook een sterke kanten spel: https://www.sterkekanten.nl/kaartspel/ 

Ook in teams biedt dit weer perspectieven. Laat elk teamlid deze sterke kanten survey invullen en bekijk welke 5 sterke kanten iedereen heeft. Leg het bij elkaar en bespreek ze. Kijk ook of je nog sterke kanten mist. En net als bij de Belbin teamrollen kan je ook hier kijken of jouw eigen kwaliteiten in je team voldoende tot zijn recht komen. Of dat je daar met je teamleden wellicht anderen afspraken over kan maken.

En weten wat mijn 5 sterke kanten zijn? Bij deze:  Creativiteit, Vriendelijkheid, Nieuwsgierigheid, Waarderen, Rechtvaardigheid. Voor mij is het duidelijk waarom ik dit blog ben begonnen 😉

4. De vraag naar de held

Ten slotte is een leuke manier om op onderzoek te gaan naar sterke kanten via de vraag naar de held. Zoals ook bij het kwaliteitenspel blijkt is het voor lang niet iedereen duidelijk wat nou je eigen sterke kanten zijn, zo was het ook bij mij. Je ziet vaak wel de sterke kanten van een ander. Maar voor jezelf is het gewoon, is het wie je bent en sta je er niet bij stil. Eigenlijk ben je je dan onbewust van je eigen kwaliteiten. Een manier om die naar boven te halen is om de vraag te stellen:

 ‘wie is jouw held, idool, grote voorbeeld?’.

Laat iedereen in het team daar even bij stil staan. En een naam opschrijven. Daarna stel je iedereen de volgende vragen:

• Wat is de reden dat je deze persoon hebt gekozen?
• Wat maakt deze persoon voor jou bijzonder?
• Welke eigenschappen waardeer jij in deze persoon?

Je laat iedereen de antwoorden noteren. En tot een samenvatting van 2 of 3 kwaliteiten komen.

Vervolgens ga je het team langs om de antwoorden te bespreken. En tot slot geef je aan, deze kwaliteiten van je held zijn ook kwaliteiten van jou.

Want op grond van positieve projectie weten we dat dat wat we in de ander waarderen zelf (soms sluimerend) in ons hebben. Het is alleen een kwestie van accepteren en jezelf laten zien.

En wie is mijn held? In mijn vorige blog gaf ik al aan dat the A-team voor mij het voorbeeld is van een succesvol team. Maar mijn persoonlijke held? Dat is Nelson Mandela. Dik bovenaan. De kracht waarmee hij voor rechtvaardigheid streed. Mensen niet meer buitensluiten. Elkaar gelijk behandelen. Begenadigd spreker, vanuit het hart. Waarmee hij anderen raakte. Inspireerde. Dus daar herken ik me in. Rechtvaardigheid, inspirerend. Wat een geschenk!

Aandacht voor sterke kanten of kwaliteiten of teamrollen geeft veel energie. De manieren, zoals ik hierboven beschreven heb, hebben gemeen dat het vaak in spelvorm wordt uitgevoerd. Ik merk dat de energie van een spel laagdrempelig werkt. Het opent mensen. Het opent het gesprek. En mensen worden enthousiast. En tot slot ontstaat er begrip. Begrip voor elkaar. Voor elkaars kwaliteiten en voor elkaars valkuilen. Vaak zie ik ook kwartjes vallen. “Oh ja, daarom erger ik me dus zo aan xxx.” “Dan zit ik in mijn valkuil!”.

En alleen al dat inzicht werkt op de werkvloer door. Daarnaast kweek je gezamenlijke taal. Taal die je dagelijks na zo’n spel kan inzetten. En elkaar kan herinneren aan de kwaliteiten. Al met al werk je dus op deze manier aan autonomie, competentie en verbinding tegelijkertijd.  En dat zorgt ervoor dat we ons allemaal gewaardeerd voelen en ertoe doen. Als team. The A-team. 

En hoe zet u in uw team in op sterke kanten of kwaliteiten?  Laat het me weten, dan inspireert u mij en anderen weer!

Elke week de nieuwste tips en inspiratie in uw mailbox ontvangen? Meld je hier aan: