Hoe je je negatieve mindset ombuigt met een waarderend gesprek, 5 tips

Vrijdag 6 nov 2020 mocht ik het webinar begeleiden over de LMRA (de laatste minuut risico analyse). Uit eerder onderzoek wist ik dat ongeveer de helft van de veiligheidskundigen dit een geweldig instrument vind en de helft niet. In de weken ervoor was er ook een actieve LinkedIn discussie. Veel tegenstand. Argumenten waarom het niet werkt. En dat terwijl ik vooral wil kijken naar wat er wel werkt en hoe het dan wel werkt. Immers, ik wil waarderend onderzoek in de praktijk brengen. Maar hoe doe ik dat dan? Lukt dat wel? 

Dat gevoel overheerste toch wel. Hoe doe ik dat met al die kritiek? Hoe ga ik daar mee om. En sterker nog, hoe voorkom ik dat mijn tafelgasten niet teveel kritiek krijgen? Dat was echt mijn achilleshiel. En u weet misschien ook, uit mijn eerdere blog over weerstand, dat ik ook een dingetje heb met weerstand. Kortom, ik had last van wat negatieve stemmetjes in mijn hoofd, een negatieve mindset.

Dus wat deed ik deze keer? Veel voorbereiden. Ik was echt benauwd dat de discussie aan tafel te mat zou worden. Dat kijkers het niet interessant zouden vinden. En veel voorbereiden betekent bij mij, de discussie van LinkedIn nog eens stevig analyseren. En ja hoor, daar kwam het, een model. 

Een lekkere structuur, dat ook nog eens hout snijdt. Niks tegen in te brengen. Maar ja, ik zadelde mijn collega’s wel  ‘5 voor 12’ op met iets nieuws. Ik had zelfs nog 5 sheets gebakken van dit model met allemaal voorbeelden. Dat kon ik dan nog eens goed uitleggen. En de mannen van Studio Smile dachten waarschijnlijk ook, oh nee! Maar professioneel als ze daar zijn (petje af hoor!), was het uiteraard geen probleem.

Nou, helemaal voorbereid naar de studio. Twee uur van tevoren. Iedereen was er. In vrolijke stemming. En ook wat zenuwachtig. Nou ja, wat? Behoorlijk kan je zeggen. Dat kan je beter mijn man vragen. 

Kopje koffie en naar de dry-run. Een oefening van hoe we het gaan doen. En toen gebeurde het. Ik ging zitten aan tafel. Met mijn 2 tafelgasten. En het ontstond. Dat magische gevoel. Dat je weet dat het een leuke en leerzame middag gaat worden. En hoe kwam dat? 

Ik liet mijn structuur los en ging vragen stellen. Vragen die ik echt wilde weten van mijn tafelgasten. Zoals ‘waar wordt jij vrolijk van in je werk?’ en ‘hoe komt het dat in jouw bedrijf de LMRA zo goed werkt?’ of ‘hoe komt het dat zoveel mensen het kaartje van de LMRA er niet bij pakken? ’. Vragen waar ik zo nieuwsgierig naar was. 

De tafelgasten werden steeds enthousiaster. En ik ook. Volop plezier en inspiratie. Na 2 presentaties gingen de kijkers uiteen in 3 groepen. Weer een spannend moment. Want wat zou de terugkoppeling uit de deeldiscussies zijn? Maar ons gevoel aan tafel was hetzelfde. Aan 1 woord hadden we genoeg. En zo ontstond een mooi gesprek. Een gesprek over dialoog op de werkvloer. Over begrip voor elkaar. Over zorgen voor jezelf en dan voor een ander. Eigenlijk precies wat we aan tafel ook hadden gedaan.

En toen was het anderhalf uur later. We waren klaar. We bleven nog even een paar minuten aan tafel, in de magie. Totdat mijn collega kwam vragen of wij toch ook eindelijk nog wat gingen drinken en napraten. Oh ja, en dat model? Dat heb ik 1 keer laten zien. En gelaten voor wat het was. Ik heb er niemand meer over gehoord.

Nu een paar dagen later reflecteer ik op dit webinar. Wat heb ik hiervan geleerd? Vooral dat ik mag vertrouwen op mijn nieuwsgierigheid, mijn verwondering. Die is er gewoon als ik me ervoor openstel. En dat denken? Dat komt van tijd tot tijd vanzelf als het nodig is. Maar dat laat ik niet meer alles bepalen. Tot slot, eerlijk is eerlijk, het was ook de chemie met de 2 tafelgasten. Op de een of andere manier hadden we zo’n klik, zo’n verbinding, dat het ook gewoon niet mis kon gaan. Dus, dank daarvoor, Klaas Schouten en Joeri Willemsen! 

Alles overziend heb ik zo het idee dat ik een aantal principes van waarderend onderzoeken hier in de praktijk heb gebracht. Uiteraard niet alle principes. Maar wel het stuk over vragenstellen. Op zoek naar dat wat goed gaat in organisaties. Dat waar mensen energie van krijgen. Dat wat mensen zelf kunnen beïnvloeden. 

In mijn zoektocht naar deze - voor mij nog nieuwe – filosofie schiet mij opeens ook een podcast binnen. De podcast van Saskia Tjepkema (tijdstip 9:12-12:03) over waarderend veranderen. Daarin haalt zij de metafoor aan van de hockeycoach. Het team dat achterstaat en een peptalk nodig heeft. En in een splitsecond besluit de coach het team terug te nemen naar de vorige wedstrijd, waarin lekker spelen centraal stond. Terug naar de flow van dat moment. Hoe voelde je toen? Wat ging er door je heen? En wat willen we nu? Dat dus….en de spirit in het team was terug. Alleen maar door aandacht voor dat ene. Dat gevoel van flow. 

Misschien was dat het ook wel wat ik in het gesprek heb gedaan. Vlak voor het webinar kreeg ik de ingeving om te vragen naar geluk op het werk, waar wordt je blij of vrolijk van. Dat maakte wellicht dat mijn tafelgasten al in een goede energie aan tafel zaten. En ik ook. Dat werkte. 

En de structuur? Die had ik even nodig als voorbereiding. Voor mijn zelfvertrouwen. Maar ik ben erg blij dat ik het verder niet meer heb gebruikt. Want ja, zelfs ervaren goeroes van waarderend begeleiden geven aan dat je vooral zo structuur-vrij mogelijk het gesprek aan mag gaan (www.werkenvanuitkracht.com/blog). Dat wat ik onbewust -uiteindelijk- had gedaan. 

Gebaseerd op deze ervaring en dat wat er bekend is over waarderend begeleiden (waarderend onderzoek, appreciative inquiry) heb ik de volgende tips voor u: 

Tip 1 Bekijk waar je (negatieve) stemmetjes vandaan komen

Iedereen heeft stemmetjes in zijn hoofd. Stemmetjes van kritiek. Bekijk eens wat dit over jezelf zegt. Het mooie is dat tegenover de stemmetjes ook een verlangen staat. Wat wil je wel? Dan is het handig om op zoek te gaan naar het verlangen wat er onder zit.  En daar mee aan de slag te gaan. Zoals bij mij. Ik had het even nodig om te horen waar mijn tafelgasten vrolijk van worden. En daarmee was ik van mijn stemmetjes af. 

Tip 2 Beschouw weerstand als een positieve nee

Als je merkt dat een ander weerstand heeft, bekijk dan welk verlangen er onder zit. Iets wat iemand graag wil. Misschien wil iemand een ander perspectief inbrengen. Zodat anderen iets kunnen leren. En zeg nou zelf, welke veiligheidskundige, of welke werkgever, wil nou niet dat veiligheid verbetert? 

Tip 3 Stel open waarderende vragen

Open vragen, zoals de hoe- of de wat-vraag. Met aandacht voor wat er goed gaat. Voor waar we meer van willen. Voor het moment uit het verleden waar het goed ging. Om even terug te gaan naar dat moment. Dat gevoel en die energie. 

Tip 4 Laat de structuur los

Neem een open houding aan. Voorbereiden mag. Maar probeer echt nieuwsgierig te zijn naar de antwoorden. En te vertrouwen dat de antwoorden je vanzelf naar een interessant gesprek leiden. 

Tip 5 Wees jezelf

Het lijkt een open deur. Maar zo waar. En zo lastig. Ik heb speel af en toe ook echt rollen. Dan heb ik maskers opgezet. Dat kost bakken energie. En dat ziet er ook niet ontspannen uit. En waarschijnlijk loopt het gesprek dan ook niet. Dit is misschien nog wel mijn grootste leerpunt en cadeau van afgelopen webinar. Dat ik mezelf kan en mag zijn. En dat mensen dan zeggen ‘goh, dat was echt ontspannen en natuurlijk!’. Het mooiste compliment. 

Hoe zorgt u voor het ombuigen van een negatieve mindset? Laat het mij weten, dan inspireert u mij weer.

Inspiratiebronnen voor dit blog: 

• Podcast Christiaan van den Berg, met Saskia Tjepkema. Te volgen via: https://leiderschap.buzzsprout.com/863572/4193165-waarderend-veranderen-appreciative-inquiry                        Overigens een erg leuke podcast van een oprecht nieuwsgierige Christiaan van den Berg. Inspiratie alom!
• www.werkenvanuitkracht.com/blog. Een leuk blog om te volgen van Arjan van Vembde met ervaringen over het werken vanuit het positieve; het waarderend begeleiden.  Bovenstaand haal ik het blog aan over het groepsgesprek zonder structuur.  
• Mijn blogs over waarderend begeleiden